جنس دوم به روایت موسیقی

نگاهی به فعالیت های صنم پاشا

176 شماره ماهنامه ی هنر موسیقی، 1398

نگارنده: محمد بیگی

اینکه چرا هنرمندان ما برای ارائۀ هنرشان باید در گیرودار گرفتن مجوز باشند و اگر این امر صورت نگیرد از قرارداد بستن با ناشر، رونمایی از آلبوم، اجرای کنسرت و پخش آثارشان به‌صورت رسمی جلوگیری می شود. اینکه سد محکمی مانند سانسور ضربه بزرگی به هنرمند می زند و کمترین آن تأخیر در ارائۀ کار هنری‌اش است. اینکه خوب است بدانیم؛ سالیان دور در کشورمان زنانی ازجمله صدیقه دولت‌آبادی که پایه گذار نشریۀ زبان زنان بود، ماهرخ گوهرشناس که مدرسۀ ترقی بنات را تأسیس کرد تا دختران ایرانی از تدریس محروم نمانند، فخر آفاق پارسا که تنها برای نوشتن مقاله‌ای در حمایت از حقوق زنان تبعید شد، جمیله رشدیه، عفت‌الملوک نحوی، فاطمه سیاح و بسیاری دیگر از این بانوان وطن‌دوست بوده اند و همگی در راستای ارتقاع پیشرفت زنان و شناساندن حقوق فردی آن‌ها تلاش کرده‌اند. اینکه قمرالملوک وزیری با صدای ماندگارش و جسارتی که داشت حدود یک قرن پیش بسیاری از سدها را شکست؛ اما امروز و در قرن بیست‌ویکم در کشور ما بانوان از ارائۀ آلبوم موسیقی محروم هستند، درد بزرگی است و شاید کنار سایر دردها کوچک به‌نظر برسد. البته باید اشاره کرد که این موانع جلو فعالیت بانوان را نگرفته و آنان با ارائۀ اجراهایی هرچند کم و محدود که مخصوص بانوان است به فعالیت خودشان ادامه میدهند

یکی از این بانوان که سال هاست در حوزۀ تدریس آواز فعالیت می‌کند صنم پاشا است. وی متولد 25 تیر ماه 1357 است که از کودکی به‌واسطۀ مادرش با ردیف موسیقی ایرانی آشنا شد و سپس پیانو، سلفژ و آواز را نیز فراگرفت. پاشا مدرک تحصیلی خود را در حوزۀ آهنگسازی و وکال از دانشگاه برکلی آمریکا به‌صورت مجازی کسب کرده است. در کشور ما که متأسفانه شناخت مناسبی در مورد وکال در سبک راک وجود ندارد و شما به‌ندرت اساتیدی را پیدا می کنید که در این حوزه فعالیت کنند، وجود صنم پاشا ارزش بیشتری پیدا می کند. وی در طی این سال ها علم و تجربۀ خود را در مورد موسیقی راک با هنرجویانش در میان گذاشته است. در کارنامۀ هنری او می توان به آهنگ‌سازی برای فیلم مستند، تئاتر، نمایشنامه خوانی، خواندن آوا برای چند فیلم و البته خوانندگی به همراه گروه «ارته» در فستیوال جَز قفقاز که در سال 2015 برگزار شد اشاره کرد. یکی دیگر از رویکردهای به‌جا و درستی که پاشا در کشورمان داشته، برگزاری آزمون های پایان سال در وکال برای هنرجویانش است که این کار را به مدت 15 دوره انجام شده تا هنرجویان بتوانند توانایی و دستاوردهای خود را نشان دهند

صنم پاشا موفق به دریافت جایزۀ بهترین خوانندۀ «اسکریم» در ارمنستان شده است. او در گذشته بیشتر در اجراهای زنده به خوانش ترانه های انگلیسی علاقه مند بود؛ اما به‌نظر می رسد در این سال ها خودش را در موسیقی بهتر پیدا کرده و با تشکیل گروه متشکل از بانوان به ساخت موسیقی با کلام فارسی پرداخته و درنهایت موفق به اجرای کنسرت با اعضای گروه خود شده است. اعضای این گروه عبارت‌اند از: بیتا صادقی نوازندۀ گیتار الکتریک، ریما حسن زاده نوازندۀ گیتارباس، آرمینا جعفری نوازندۀ درامز، فروغ فضلی نوازندۀ کیبورد و آوا و نوا حسینی همخوان

اجرای موسیقی در کشورهای دیگر توسط بانوان امری عادی محسوب می شود اما در ایران باید آن را موفقیت مهمی دانست؛ به‌ویژه اگر پای موسیقی راک در میان باشد که صنم پاشا با گروهش از پس آن برآمده است؛ هرچند نگارنده به دلیل ممنوع بودن حضور آقایان در کنسرت بانوان نمی داند از لحاظ آهنگ‌سازی، اجرای صحنه و صدابرداری در این کنسرت چه گذشته است. متأسفانه شرایط کنونی موسیقی دانان در کشورمان بسیار سخت به‌نظر می رسد و البته برای بانوان سخت تر و غیر قابل تحمل تر. شما به‌عنوان یک بانوی خواننده نمی توانید از حداقل حقوق خود در کشورتان برخوردار باشید؛ صدای شما به‌صورت رسمی ممنوع است، مجوز برای اجراهای کنسرت به‌سختی داده می شود، تنها بانوان هستند که می توانند از اجراهای شما حمایت کنند و حتی عکس گرفتن و فیلم‌برداری از کنسرت شما غیرمجاز است. بااین‌حال باید به صنم پاشا و گروهش و دیگر بانوان فعال در عرصۀ موسیقی تبریک گفت که با صدای بی صدا و تمام محدودیت های پیش روی خود مجوز اجرا گرفتند، سد را شکستند و از پای در نیامدند. با امید به اینکه بدون محدودیت، تمام بانوان، با هر تفکر و شناختی که دارند بتوانند در سرزمینمان به فعالیت هنری خود بپردازند